Jînda ê bibe nivîskar

Dawîya heftê me danîya diranên Jîndayê çêkir. Li gor adetan (tore) divê mirov çend tiştan deyne ber zarok, wek mînak penûsek, meqesek û pirtûkek. Zarok çi hilbijêre ew dê bibe pêşeroja wî/wê. Jîndika me jî pirtûk kir destê xwe, yanê ew ê bibe nivîskar. Divê hûn bizanibin ku ev yek gelek zanîstî ye :)

Dema me sermonîya danîya Jîndayê çêkir, ew demên pêşî yên wê hatin bîra min. Piştî derdora hefteyekê benê navika Hirçokê baş bû û ket. Min ew di nav paçên Jîndayê de dît. Mîna parçeyekî çerm ê bi xwin bû. Min hema girt û avet çopê. Lê ku hûn ji dîya min bipirsin ew çewtîyek mezin bû ku min kiribû. Li gor wê divê mirov benê navikê bigire û bavêje bexçeyê zaningehê ku Jînda di pêşerojê de bixwîne.

Helbet ez wê çaxê bi van gotinên dîya xwe kenîyam û hîn jî dikenim. Çima kenîyam? Ji ber ku ji min re wek tiştekî komîk hat, lê ev bawerî di heman demê de jî fikirek şîrîn e. Lê niha êdî xem nakê ku min wê demê benê navikê avêt çopê, ji ber ku dawîya heftê Jîndayê nîşan da ku ew ê dîsa jî bixwîne û bibe nivîskar.

Kengê zarokê/a me yê/ya duyem çêbe ez ê benê navika wê/wî bi postayê bişînim beşa tibê ya Zanîngeha Oxfordê. Bila dilê dîya min ji niha de rehet bibe.

Em diçin Amedê

Li payizê ez, Micke û Jînda em ê biçin Amedê û em ê bi kêmasî heyvek li wir bimînin. Ez ê wek rojnamevan kar bikim û Micke dê li Jîndayê binêre. Hîn ji bo wexta me ya çûyinê re pir maye, lê ez ji niha ve ji xwe re probleman derdixim.

Duhî min ji we re di warê ziktêrkirina zarokan de behsa rehetiya Swêdê kiribû. Lê li Swêdê tiştekî din heye ku di warê hêsankirina jîyana dê û bavan de hîn xweştir e: li vir, li cihên wek dukan, qehwexane û cihên wek wan ji bo paqijkirin û guhertina paçên zarokan ciyên teybet hene. Gelo, dê û bavên zarokan li Amedê çawan dikin, dema ku zarokê/a wan li navenda Ofîsê binê xwe şil bike? Li Amedê, mirov li gor mezinan bi zehmetî tiwaletên paqij dibîne, feqîra Jîndayê dê çi bike?

Ez meraq dikim, gelo Ameda rengîn ji bo zarokên biçûk û dê û bavên wan çawan e? Ez ditirsim ku em ê zehmetîyê bikşînin. Lê ez hêvî dikim ku ez van tiştan tenê di serê xwe de mezin dikim û rastî ne ewqas xirab e...

Jîndayê dest bi xwarina asayî kir

Wext pir zû derbas dibe hevalno. Hirçoka min niha dest bi xwarina asayî kirîye û maşallah ez çi çêkim dixwe. Bi taybetî ji lepeyê ku ji sêvan hatîye çêkirin pir hez dike. Lê tiştên din jî dixwe, wek mînak helîsên patik û gizêr. Û duhî cara pêşî masî û bezelye xwar.

Cemidandina xwarina zarokan

Ez heftê an du heftan carekê xwarina Jîndayê çêdikim û davejim qeşedankê (buzluxê), wusa hêsantir dibe. Lê duhî ez tiştekî nuh hîn bûm; ew jî ev e: divê xwarina Hirçokê ji 10-12 rojan pirtir di qeşedankê de nemîne, ji ber ku vîtamînên xwarinê piştî 10-12 rojan kêm dibin. Her weha ez tiştekî din jî hîn bûm: divê mirov piştî xwarinê piçek fêkî bide zarokan ji ber ku ji dereceya hesingirtina wan ji wê bilintir dibe.

Li Swêdê jîngeha bajaran û zarok

Dema ku ez zarok bûm, dîya min her roj ji me re xwarin çêdikir; lê ev ji min re zehmet tê, ji ber ku pirî caran ez û Jînda em li malê nînin û wê çaxê ez xwarina cemidî ji qeşedankê derdixim û dikim çenteyê. Dema Jînda birçî dibe, ez li ku bim jî ez germ dikim û didim wê. Li Swêdê di piranîya qehwexane an loqanteyan de ji bo zarokan kursî hene û pirî caran li koşekê firineka mîkro jî danîne ji bo ku dê û bav bi hêsanî bikaribin zikên zarokên xwe têr bikin.

Dayikbûyin û tirs

Dema hevala min Özge ji Enqereyê hatibû bo Swêdê, bi ajotina min a erebeya Jîndayê şaşmayî ma. Got: ” Di destên min de tiştek tune ye, lê dîsa jî ez ji derenceya (merdewan) gerok ditirsim. Tu bi erebeya Jîndayê rehet rehet diçî û hem bi min re dipeyvî û hem jî dikenî”.

Belê rast e, dayikbûyin alîyên mirov ên tirsonek ji mirov bi dûr dixe. Ji ber ku êdî divê ez berê her tiştî Jîndayê bifikirim. Wek mînak, ku ez ji derenceyên gerok bitirsim, dê hirçoka min jî wê tirsê hîs bike û bitirse. Dê an bav çawa dikin, zarok jî wusa dikin. Dema ez biçûk bûm, û derve tarî bû, dîya min bi tenê newîrîbû biçe enbara mala me an xanîyê cilşuştinê. Û niha ew tirs li ba min jî peyda bûye.

Vê hefteyê cêwîyên min hene...!

Micke (Mikael), bavê Jîndayê, nexweş ketîye. Nexweşîyek giran derbas nake, tenê zekemek normal e, lê dîsa jî mîna Jîndayê bala min dixwaze. Ez bawer dikim ku hevalên min ên jin dizanin ez çi dibêjim…

Loma ez dikarim bêjim ku vê heftê ez li du bebîşan dinêrim. Ji bo ya biçûk ez mama çêdikim û ji bo yê mezin jî çay û şorbenîskê. Lê ev yek ne tenê barekî giran e, ez tecrubeya xwedîbûna du zarokan jî hîn dibim.Her weha ev yek tê wê wateyê ku nivîsên blogê jî kêmtir dibin.

Zarok dişibe dê an bavê?

Jînda û ez dema em herdu 6 mehenî ne

Bi Swêdî gotinek heye ku dibêje: ”Sêv pir li dûrî koka darê nakeve”. Yanê dê yan bav çawa ye zarok jî wusa dibe, ne tenê di warê fîzîkî de lê her weha di warê biryarên jîyanê, kesayetî û hwd de jî. Lê dema ku xelk li Jîndayê mêze dike her tim dibêje: ”Ev hirçok dişibe kê? Qet naşibe dîya xwe” an ”Jînda bûye kopya bavê xwe”. Ku ez rastîyê ji we re bêjim, ez bi van gotinan qet xemgîn nabim ji ber ku bavê Jîndayê pir rindik e. Ku bavê min vê nivîsê bixwîne, dê bêje “jixwe kes nabêje dewê min tirş e”! :)

Lê gelo, çima dema ku zarok hîn bebîş in xelk pirî caran dibêje “dişibin bavê xwe?” Li gor zanyarîyên antropolojîk ev yek tiştekî dîrokî ye û sebeba wê jî ev e: dê her tim dizanin ku dê ne, ez dizanim ku Jînda ji zikê min derketîye. Lê bav tu car nikarin sedî sed emîn bibin. Loma ji bo ku bav xwe bi ewlehî hîs bikin ku zarokê/a wan bi rastî yê/ya wan e xelk dibêje: ”Wîy, zaroka te çiqes dişibe te”.

Vejîn jî bû hevala Jîndayê

Hozan Xelîl Efrînî, bavê Vejînê, ji me re nameyek şandîye:

”Silav û rêzên min ên dawî ji bo nivîs û hestên te yên mirovatî. 

Jiyaneka geş ji te û Jîndayê re dixwazim.
Ez jî di 13/11/2008 bûm bavê keça xwe, navê wê jî Vejîn e.

Û navê hevjîna min Medya ye.
Ez gotinên te pir rast û li hev dibînim ku tu dibêjî ’bê zarok jîyan nabe û
ne xweş e’. Em jî her wê dibêjin. Serkeftin.”

Gelek spas ji we re û em hêvî dikin ku hûn jî bi hev re jîyaneka xweş û
rengîn derbas bikin!

Sebeba mizmizîya Hirçokê derket holê

Wê rojê min ji we re behsa nebaşraketina Jîndayê kiribû. Duhî min fêm kir ku çima: diranên wê yên pêşî hêdî hêdî derdikevin. Duhî min diranek hîs kir û îro yekî din.

Wext çiqes zû derbas dibe! Mirov dibêje qey çend hefte berê Jînda bi qasî mirîşkeka biçûk bû. Lê niha mîna zebeşên Amedê mezin bûye. Helbet her dem xwedîyê xweşîyekê ye. Û her ku diçe evîna min a li hember Hirçokê mezintir dibe.

Hewesa xwendinê li ba hirçokên me

Dema Jînda sê-çar mehenî bû min ji wê re dest bi xwendina pirtûkan kir. Helbet ne pirtûkên dûr û dirêj lê pirtûkên bi wêneyên rengîn û bi gotin û hevokên kin. Her weha ez hewl didim ku bi kurdî qinikan ji Jîndayê re bixwînim ji bo ku bila li ba wê hewesa xwendinê peyda bibe. Yek ji wan qinikan ev e:

Hîvê hîvê

Zengil zîvê

Kiras kitanê

Bêrîvanê

Berî xelkê

Ez qurbanê

Lê ku ez ji we re rastîyê bejim, ez bi swêdî pirtir qinik û stranan dizanim, lê ez her tim hewl didim ku tenê bi kurdî ji Jînda re bêjim ji ber ku ji xwe ew ê swêdî hîn bibe. Loma pirsiyarek min ji we heye: gelo, hûn kîjan qinikan an stranên zarokan dizanin?Ji kerema we wan ji hirçoka min re bişînin: hircok@hotmail.com.

Jin, jîyan û bextewarbûyin

Demek berê min ji we re behsa yeksanî/wekhevîyê kiribû, min wê çaxê gotibû:

“Pir caran ez xwe wek jineka xurt hîs dikim lê di malê de ev carna wusa nîne. Sebeb jî ew e ku ez berpirsîyarîya malê digirimser xwe, ez bûme rêvebera projeya mala me – xelk meaşek bi hezaran kron digirin ji bo karên wusa, lê ez belaş kar dikim.”

Lê ez niha dikarim ji we re bêjim ku min îstîfa kir. Min ji zilamê xwe re got bila ew vî karî bike û ew mecbûr ma ku qabûl bike ji ber ku bi salan e ku ez vê dikim. Netîceya vê yekê çi ye? Ez pirtir bi enerjî û kêfxweş im. Wextê min bo tiştên wek pirtûkxwendin an nivisandinê pirtir e. Divê ji bo hemû jinan wusa bibe. Em ji bo birêvebirina malê nehatine dunyayê, qabilîyet û mafê me ji wê pirtir e. Hirçoka min qîymeta dayikan ji niha ve fêm kiriye. Vê sibê bi munasebeta roja jinan dîya xwe bi maçeka mezin pîroz kir.

Her zarok taybetmendiyeke xwe heye

Van rojan hirçok gelek nerehet radikeve û ez dîsa xwe wek rojên pêşî westîyayî hîs dikim. Dema em sibê şîyar dibin ez dibêjim qey em du sê saet berê ketine nav cîyan, ji ber ku Jînda du saetan carekê şîyar dibe. Li gor pisporan, ji bo rewşa weha çareserîyeke giştî tune ye, ji ber ku her zarok li gor xwe tiştên cuda hez dike, her weha Jînda jî. Carna ez li ba wê dirêj bibim bes e, carna dixwaze bi tenê rakeve û carna jî ez çi bikin jî ranakeve. Îşev şeveka wusa ye. Saet tê 23.00an lê Jînda bi rastî hîn jî jîndar e.

Miss Mitrevska û sohbetên dirêj

Îro min heval û hevkara xwe ya radyoyê Veronika Mitrevska dît. Mala wê nêze mala me ye û em her hefte li çayxaneyên nêzê malên me hevdu dibînin û bi saetan sohbet dikin. Helbet Jînda jî bi me re ye. Êdî hirçok mezin bûye û hindik maye ku ew jî çay û qehwe bixwaze.

Maja û Lukas

Li gor Dayreya Îstatîstîkan ya Swêdê, (bi swêdî Statistiska Centralbyrån), par li Swêdê, navên zarokan ên herî hezkirî û populer ji bo keçan Maja û ji bo kuran jî Lukas bûn. Ez meraq dikim, gelo di nav kurdan de kîjan nav herî hezkirî ne? Zarokên ku par çêbûn kurdan kîjan nav li wan kirin?

Li ba me tu îstatîstîk tune ne. Lê gelo navên wek Berîvan an Gulistan qasî berê populer in? Bawer nakim. Li gor min kurdên ku li dervayê welêt dijîn her ku diçe pirtir navên navnetewî (yanê navên ku li welatên cuda tên bikaranîn), li zarokên xwe dikin. Ev nav carna bi kurdî jî wateyeka wan heye, carina dişibin kurdî, wek mînak Robîn, Kevîn, Yasemîn û hwd.

Ku mirov rewşa kurdan ya îro bigire berçav, gelo ev yek rast e ya na, jê re muneqeşeyek dûr û dirêj pêwêst e. Dê û bavên me, di şertên herî giran de li Amedê navên kurdî li me kirin û em di nifûsê de jî qeyd kirin. Dunya çiqes hatîye guhertin...

Teşwîq û ne pitepit

Zarokmezinkirin tiştekî gelek xweş e, bi teybetî niha dema ku Jînda her roj mezin dibe, pêş ve diçe û tiştên nuh hîn dibe. Wek mînak îro, Jînda cara pêşî, bê ku ez wê qidqidî bikim, kenîya. Bi ya min ji kenê zarokan şîrintir tiştek tune ye. Lê elbet carna mirov eciz jî dibe. Min îro di kovareka ji bo dê û bavan de tiştekî baş xwend ku ez dixwazim bi we re par ve bikim:

“Helwesteka baş ew e ku divê mirov di dewsa pitepit û sînordanînê de pênc caran pirtir bala xwe bide ser zarokên xwe û wan teşwîq bike. Ev helwest qezencek mezin dide peywendîya di navbera zarok û de û bavê de”.

Li gor min ev fikrek baş û bimentiq e û ez ê hewl bidin ku her tim Jînda teşwîq bikim ku ew bikaribe bibe keçeke bixwebawer û xwedîya enerjîjeke pozitîf.

Hirçok hat mala xwe

Tehtîla me mixaben qedîya û em niha li malê ne, li Stockholmê. Lê hin kes bi vê kêfxweş bûn: Micke, bavê Jînda pir bêrîya wê kiribû, her weha xalê wê Arjen jî. Ew hema hat mala me. Herduyan bi Jîndika xwe re henek kirin. Yanê kêfa wê jî di cih de ye. Hêvî dikim ku rojên we jî xweş derbas dibin.